Endometrioza to choroba, która dotyka miliony kobiet na całym świecie, nierzadko pozostając długo niezdiagnozowaną lub błędnie interpretowaną. Objawy, jak bolesne miesiączki, problemy z płodnością czy dolegliwości ze strony układu pokarmowego, często są bagatelizowane, a przecież mogą być sygnałem poważnego problemu zdrowotnego. W artykule – przygotowanym we współpracy z ekspertami z kliniki GYNCENTRUM w Katowicach – odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania dotyczące endometriozy. Wyjaśniamy, czym jest ta choroba, jakie są jej objawy, jakie są możliwości leczenia oraz jak wygląda proces rekonwalescencji. Wiedza to pierwszy krok do skutecznego działania – zwłaszcza w przypadku tak podstępnej i nieprzewidywalnej choroby jak endometrioza.
Co to jest endometrioza?
Endometrioza to choroba, która polega na występowaniu tkanki endometrialnej (błony śluzowej macicy) poza jamą macicy, czyli poza miejscem, gdzie fizjologicznie powinna się znajdować. Komórki endometrium mogą być wówczas obecne np. w jajnikach lub pęcherzu moczowym, a także w miejsca położone dużo dalej. Endometrioza jest chorobą niezwykle bolesną i uciążliwą, ponadto może prowadzić do niepłodności.
Czy endometrioza oznacza brak ciąży?
Absolutnie nie! Choć choroba ta może utrudniać poczęcie, wiele kobiet z endometriozą może mieć dzieci, zwłaszcza jeśli choroba jest wykryta we wczesnym stadium i odpowiednio leczona.
Wszystko zależy od stopnia zaawansowania choroby. Pacjentki z łagodnymi postaciami endometriozy zwykle mogą zajść w ciążę naturalnie , choć czasem może być potrzebna ingerencja medyczna w postaci procedury in vitro. Dla kobiet z bardziej zaawansowaną endometriozą, wskaźnik sukcesu poczęcia może być niższy, ale wciąż istnieją opcje leczenia wspomaganego, które mogą poprawić szanse na ciążę.
Kluczowe jest wczesne zdiagnozowanie endometriozy i odpowiednie leczenie, które pomoże w zarządzaniu objawami i poprawie szans na poczęcie.
Jakie są pierwsze objawy endometriozy?
Endometrioza daje o sobie znać na wiele wiele różnych sposobów. Typowym objawem choroby są bardzo bolesne miesiączki. Chora może odczuwać ból także podczas stosunku czy wypróżniania się. Do innych objawów endometriozy możemy zaliczyć:
- Problemy żołądkowo-jelitowe (biegunki lub zaparcia)
- wzdęcia brzucha,
- nudności i wymioty,
- bóle podczas oddawania moczu,
- nieregularne plamienia z dróg rodnych
- przewlekłe zmęczenie
Jakie są przyczyny choroby?
Mechanizmów odpowiedzialnych za rozwój endometriozy wciąż nie udało się do końca ustalić, choć na temat możliwego podłoża choroby istnieje kilka teorii.
- Teoria metaplazji – mówi, że niektóre komórki otrzewnej mogą mieć zdolność do przekształcania się w komórki endometrium
- Teoria indukcji – Według tej teorii komórki endometrialne mogą być transportowane przez układ krwionośny lub limfatyczny do odległych miejsc. Ta hipoteza tłumaczy rzadkie, ale potwierdzone przypadki endometriozy poza jamą brzuszną (np w mózgu , w płucach)
- Teoria transplantacji i implementacji ( wsteczna miesiączka) – To jedna z najbardziej znanych teorii. Mówi, że podczas miesiączki krew z fragmentami endometrium cofa się przez jajowody do jamy brzusznej, gdzie komórki błony śluzowej macicy przyczepiają się i zaczynają rosnąć poza macicą.
Jakie zabiegi wykorzystuje się do leczenia endometriozy?
O metodzie leczenia decyduje stopień zaawansowania endometriozy oraz wiek pacjentki. Choć nie opracowano jeszcze leku, dzięki któremu moglibyśmy całkowicie wyleczyć endometriozę, to dzięki dostępnym metodom terapeutycznym jesteśmy w stanie poprawić samopoczucie i zwiększyć komfort życia dotkniętych nią kobiet. W zależności od sytuacji lekarz może zadecydować o leczeniu farmakologicznym lub operacyjnym. Farmaceutyki mają na celu złagodzenie dolegliwości bólowych, podczas gdy celem operacji jest usunięcie ognisk endometriozy. Leczenie operacyjne, zwłaszcza na jajnikach, może wpłynąć na rezerwę jajnikową, dlatego przed zabiegiem warto rozważyć zabezpieczenie płodności (np. mrożenie komórek jajowych) lub przyspieszenie decyzji o macierzyństwie – oczywiście po rozmowie z lekarzem.
Nowoczesna technologia operacyjnego leczenia endometriozy wykorzystuje nóż plazmowy, który radzi sobie nawet z najmniejszymi wszczepami endometriozy. Działa on z niezwykłą precyzją, umożliwiając praktycznie bezkrwawy zabieg. Ponadto chirurg ma pełną kontrolę nad głębokością penetracji tkanek. Dzięki temu można przeprowadzać operacje na jajnikach, minimalizując ryzyko uszkodzenia rezerwy jajnikowej, co jest szczególnie istotne dla kobiet planujących w przyszłości macierzyństwo.
Czy endometrioza jest bezpośrednią przyczyną bezpłodności?
Endometrioza może być jedną z możliwych przyczyn niepłodności wśród kobiet. Choroba przyczynia się do obniżenia płodności na wiele sposobów. Po pierwsze, torbiele i zrosty endometrialne zmieniają stosunki anatomiczne w obrębie w miednicy mniejszej oraz mogą doprowadzić do niedrożności jajowodów. Choroba bardzo niekorzystnie wpływa również na jajniki, rezerwę jajnikową oraz receptywność endometrium, czyli zdolność macicy do przyjęcia zarodka. W niektórych przypadkach na skutek endometriozy implantacja zarodka w ogóle może być niemożliwa.
Jak wygląda operacja endometriozy?
Laparoskopia w leczeniu endometriozy – niesie ze sobą liczne korzyści w porównaniu do tradycyjnego zabiegu chirurgicznego. Przede wszystkim nie wymaga otwarcia powłok brzusznych, co eliminuje konieczność pozostawienia blizn u pacjentki. Dodatkowo, ilość utraconej krwi jest znacznie mniejsza niż w przypadku tradycyjnej operacji, co przekłada się na skrócenie okresu rekonwalescencji. Laparoskopia oznacza również mniejsze ryzyko powikłań po operacji. W trakcie zabiegu do jamy brzusznej pacjentki wprowadzane jest specjalne urządzenie optyczne, co umożliwia lekarzowi dokładne zbadanie ognisk endometrialnych oraz torbieli i usunięcie tych, w przypadku których jest to konieczne.
- Najnowszym, rewolucyjnym wręcz narzędziem chirurgicznym, które okazuje się niezwykle skuteczne w przypadku operacji endometriozy, jest nóż plazmowy. Dzięki niemu lekarz może precyzyjnie przecinać tkanki w sposób niedostępny dla tradycyjnych instrumentów chirurgicznych, co prowadzi do praktycznie bezkrwawego zabiegu. Nóż plazmowy wykorzystuje energię plazmy do precyzyjnego cięcia i koagulacji tkanek, działa w niskiej temperaturze w porównaniu do tradycyjnych narzędzi ,co zmniejsza ryzyko uszkodzeń termicznych oraz pozwala na: usuwanie ognisk endometriozy z dużą dokładnością, ochronę zdrowych tkanek i zmniejszenie krwawienia, ponieważ jednocześnie z cięciem dochodzi do zamknięcia naczyń krwionośnych.
Czy okres rekonwalescencji po endometriozie jest trudny?
Okres rekonwalescencji zależy od rozległości przeprowadzonego zabiegu ale zazwyczaj po laparoskopowym usunięciu ognisk endometriozy nie jest szczególnie trudny i trwa ok. 2 tygodnie. Część pacjentek skarży się na bóle podbrzusza oraz objawy związane z zastosowaniem znieczulenia ogólnego (zmęczenie, nudności, wymioty). W tym czasie pacjentka powinna prowadzić oszczędny tryb życia, unikać wysiłku fizycznego oraz zachowywać wstrzemięźliwość seksualną. Niezwykle ważna jest również odpowiednia higiena ran powstałych w wyniku laparoskopii.
Endometrioza to choroba, która może znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie kobiet – zarówno fizycznie, jak i emocjonalnie. Choć jej objawy bywają uciążliwe, a diagnoza nie zawsze jest prosta, to dzisiejsza medycyna oferuje skuteczne metody leczenia, które pozwalają odzyskać komfort życia i szansę na macierzyństwo. Kluczowe jest indywidualne podejście do każdej pacjentki oraz odpowiednio dobrana terapia – farmakologiczna lub chirurgiczna.