Płodność kobiety zmienia się z wiekiem. Po 35. roku życia liczba i jakość komórek jajowych zaczynają znacząco spadać. Po 40. roku życia spadek ten staje się jeszcze szybszy, a procesy niezbędne do zapłodnienia mogą przebiegać inaczej niż w młodszym wieku. Niemniej jednak wiele kobiet, które marzą o założeniu lub powiększeniu rodziny w dojrzałym wieku, wciąż ma szansę na macierzyństwo. Najczęściej potrzebne jest wsparcie medyczne, które obecnie jest na bardzo wysokim poziomie. Z niniejszego artykułu dowiesz się, które opcje leczenia są najskuteczniejsze i które procedury pozwalają zwiększyć szanse na sukces.
Naturalne starania czy in vitro?
Doniesienia medialne o celebrytkach, które zostały matkami w dojrzałym wieku, mogą stwarzać mylne wrażenie, że zajście w ciążę po czterdziestce nie stanowi żadnego problemu. Zdarzają się sytuacje, w których do zapłodnienia – również w tym wieku – dochodzi samoistnie, ale jest to rzadkość.
Po osiągnięciu wieku 40 lat szansa na naturalne poczęcie w jednym cyklu wynosi około 5%. Warto wiedzieć, że każda dziewczynka rodzi się już z pewną pulą komórek jajowych. Na początku w jej jajnikach znajduje się około 2 milionów jajeczek. W okresie dojrzewania liczba ta spada do 300 000-500 000, a w wieku 40 lat liczba ta wynosi około 5000. W okresie przedmenopauzalnym, kiedy nie ma już szans na zajście w ciążę z własnych komórek jajowych, kobieta ma około 2000 komórek jajowych – mówi Lenka Janáčková, specjalistka z REPROFIT kliniki w Ostrawie.
Z tego powodu kobietom w tym wieku zazwyczaj zaleca się konsultację ze specjalistą medycyny rozrodu już po 2-3 miesiącach, jeśli nie są w stanie spontanicznie zajść w ciążę. Ośrodki leczenia niepłodności dysponują metodami, które mogą zwiększyć szanse na założenie rodziny. Nawet jeśli jakość i liczba komórek jajowych są niskie, to nie oznacza to końca szans na macierzyństwo. Wciąż istnieje możliwość skorzystania z dawstwa komórek jajowych. Program dawstwa komórek jajowych w Republice Czeskiej jest bardzo zaawansowany.
Leczenie wspomagane
U dojrzałych kobiet zapłodnienie in vitro może być sposobem na zwiększenie szans na zajście w ciążę. Jednak ze względu na wyzwania związane z wiekiem, procedura powinna być odpowiednio dostosowana. Według ekspertów REPROFIT najlepsze rezultaty osiąga się, stosując dodatkowe procedury, takie jak:
– Indywidualny plan leczenia i stymulacji,
– Wybór najlepszej jakości nasienia,
– Zapewnienie najlepszych możliwych warunków dla rozwoju embrionalnego w specjalnych inkubatorach,
– Wybór najlepszego zarodka dzięki preimplantacyjnym badaniom genetycznym (PGT),
– Ułatwienie implantacji zarodka w macicy dzięki EmbryoGlue.
Do każdego przypadku należy podchodzić indywidualnie. Ważna jest analiza wyników badań, stanu zdrowia i dotychczasowych starań pary. Na tej podstawie tworzony jest plan leczenia, w którym procedury dobrane do potrzeb konkretnego pacjenta zwiększą szanse na powodzenie terapii – mówi Andrea Rákosová Kagánková, główny lekarz Kliniki REPROFIT.
Więcej komórek oznacza większą szansę na ciążę
Pierwszym etapem leczenia IVF jest hormonalna stymulacja jajników. Jej celem jest uzyskanie większej liczby komórek jajowych do zapłodnienia. Im starsza kobieta, tym więcej komórek jajowych potrzebuje, aby zajść w ciążę. Dla kobiet w wieku około 30 lat jest to około 10 komórek jajowych, a dla kobiet w wieku 40 lat – około 24 komórki jajowe. W zależności od rezerwy jajnikowej wybieramy odpowiedni protokół stymulacji – może to być długi protokół, krótki protokół z minimalną stymulacją lub cykl naturlany. Odpowiedź na stymulację jest stale monitorowana, dzięki czemu na bieżąco dostosowujemy nasze działania – opisuje dr Janáčková. Etap stymulacji jest szczegółowo planowany i omawiany z parą, dzięki czemu wszystkie decyzje mogą być podejmowane z pełną świadomością.
Plemniki też mają znaczenie
Wbrew powszechnemu przekonaniu, wiek wpływa również na męską płodność. Zazwyczaj w dojrzałym wieku plemniki są niższej jakości, a uszkodzenia materiału genetycznego są częstsze (u dzieci starszych ojcow nieco wyższy jest wskaźnik niektórych chorób jak autyzm, schizofrenia, rak itp.). Jeśli plemnik z uszkodzonym DNA zapłodni komórkę jajową, zarodek może przestać się rozwijać, mieć wady genetyczne lub może później doprowadzić do poronienia. W przeciwieństwie do komórek jajowych, plemniki odnawiają się co około trzy miesiące. Wraz z wiekiem coraz częściej dochodzi do obniżenia parametrów nasienia, co przekłada się na mniejsze szanse na zapłodnienie. Gwałtownie wzrasta również liczba różnych nieprawidłowości, zarówno genetycznych, jak i nabytych w trakcie życia. Jakość nasienia zaczyna stopniowo spadać po 40. roku życia – wyjaśnia ekspert z kliniki REPROFIT w Ostrawie.
Z tego powodu ważne jest, aby przeprowadzić dokładne badanie nasienia zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia, a także zastosować uzupełniające metody wyboru najlepszej jakości nasienia do zapłodnienia komórki jajowej. Klinika REPROFIT stosuje dwie metody: MFSS oraz PICSI – Microfluidic Sperm Sorting Preselected Intracytoplasmic Sperm Injection. Mogą one zwiększyć szanse na zdrowy zarodek i udane leczenie.
Selekcja zdrowych zarodków (PGT)
Pary starające się o potomstwo w zaawansowanym wieku mają większe ryzyko wystąpienia wad genetycznych i chorób u swoich przyszłych dzieci (u kobiet w wieku 40 lat nawet 80% zarodków aneuploidalnych, czyli zarodków z nieprawidłową liczbą chromosomów). Warto zatem rozważyć diagnostykę preimplantacyjną zarodków (czyli embriotest). Pozwala ona wyeliminować ryzyko wystąpienia problemów genetycznych i zapewnić kobiecie zarodek euploidalny (tj. zarodek z prawidłową liczbą chromosomów) – mówi dr Rákosová.
Badanie zarodków wymaga dużego doświadczenia, ale jak dowodzą liczne badania naukowe, jest ono bezpieczne dla zdrowia przyszłych dzieci. W przypadku transferu euploidalnego zarodka szansa na ciążę jest taka sama, jak w przypadku młodszych kobiet, czyli około 50%.
Komórka dawcy
W niektórych przypadkach, gdy kobieta nie posiada własnych komórek jajowych dobrej jakości, może zdecydować się na wykorzystanie komórki jajowej oddanej przez zdrową, młodą dawczynię. Tego typu działanie w dużej mierze rozwiązuje problemy związane z wiekiem samej pacjentki. Bardzo ważne jest wcześniejsze omówienie zabiegu z lekarzem oraz wybranie ośrodka, w którym dawczynie są odpowiednio badane i sprawdzane przed oddaniem swoich komórek. W REPROFIT kładziemy duży nacisk na proces selekcji kandydatów na dawców. Szczegółowo oceniamy ich stan zdrowia i historię rodzinną oraz przeprowadzamy badania laboratoryjne i testy genetyczne. Wymagający proces kwalifikacji oznacza, że tylko niewielki odsetek kobiet może oddać swoje komórki potrzebującym pacjentom. Mamy jednak pewność, że są one najlepszej jakości – podkreśla dr Janáčková.
Kobiety po 40. roku życia, choć często zmagają się z obniżoną płodnością, wciąż mają szansę spełnić marzenie o posiadaniu rodziny. Dzięki indywidualnemu podejściu i postępowi medycyny mogą zajść w ciążę i cieszyć się potomstwem.