Endometrioza to choroba, która dotyka głównie kobiety w wieku rozrodczym, wywołując szereg wpływających na jakość życia objawów. Choć dokładne przyczyny jej rozwoju nie zostały w pełni poznane, uważa się, że choroba może mieć podłoże endokrynologiczne, genetyczne, immunologiczne oraz anatomiczne. Poza tradycyjnym leczeniem farmakologicznym i chirurgicznym, coraz więcej uwagi poświęca się roli diety w łagodzeniu objawów endometriozy. W artykule – przygotowanym we współpracy z ekspertami z kliniki GYNCENTRUM w Katowicach – przedstawiamy, jak odpowiedni sposób odżywiania może wspierać leczenie choroby.

Endometrioza jest chorobą przewlekłą, estrogenozależną, która występuje głównie u kobiet w wieku rozrodczym. Zdecydowanie rzadziej diagnozuje się ją u pań po menopauzie. Choć mechanizmy jej powstawania są wciąż nie do końca zrozumiane, przypuszcza się, że mają na nie wpływ czynniki endokrynologiczne, genetyczne, immunologiczne oraz anatomiczne. Do typowych objawów należą:

• ból w jamie brzusznej ,
• bolesne miesiączkowanie,
• ból w trakcie współżycia,
• bolesne oddawanie moczu,
• zaburzenia defekacji takie jak: zaparcia, biegunki, krwawienia,
• nieregularne miesiączki,
• plamienia lub krwawienia między miesiączkami,
• niepłodność i bezpłodność.

Mechanizm powstawania endometriozy polega na przeniesieniu fragmentów tkanki wyścielającej macicę – endometrium poza jamę macicy. Ogniska endometrialne zlokalizowane są najczęściej w jajnikach, jajowodach, układzie moczowym, na otrzewnej, a nawet w bliźnie po cięciu cesarskim czy płucach. Na skutek stanu zapalnego, toczącego się w organizmie chorej, tworzą się zrosty wewnątrz miednicy mniejszej. To one właśnie powodują ból o różnym nasileniu i umiejscowieniu oraz prowadzą do niepłodności. Statystyki pokazują, że nawet u 30-50% kobiet leczonych z powodu niepłodności stwierdza się endometriozę.

Diagnostyka i leczenie endometriozy

Endometriozę należy podejrzewać u każdej kobiety, która cierpi z powodu wymienionych wyżej objawów. Wykonanie badania ultrasonograficznego oraz rezonansu magnetycznego w wielu przypadkach pozwala wykryć ogniska endometriozy.

Leczenie endometriozy polega na terapii farmakologicznej oraz operacyjnym usuwaniu zmian endometrialnych.

Terapię endometriozy najlepiej prowadzić w wyspecjalizowanym ośrodku leczenia endometriozy. W Polsce istnieje kilka tego typu miejsc. Jednym z nich jest Centrum Leczenia Endometriozy Gyncentrum. Gyncentrum posiada kompleksową ofertę oraz sprzęt umożliwiający przeprowadzenie pełnej diagnostyki oraz leczenia endometriozy najnowocześniejszymi, nieinwazyjnymi metodami. Ośrodek współpracuje także z najlepszymi specjalistami w zakresie ginekologii i położnictwa, leczenia niepłodności, chirurgii ginekologicznej, endokrynologii, urologii oraz dietetyki klinicznej.

Dieta a endometrioza

W ostatnich latach coraz więcej badań naukowych koncentruje się na związku diety z ryzykiem występowania endometriozy. Wynika z nich, że sposób odżywiania oraz styl życia mogą wpływać na funkcjonowanie układu odpornościowego, obecność stanu zapalnego w organizmie, gospodarkę hormonalną, a także skurcz mięśni gładkich. Dieta może więc zwiększać ryzyko rozwoju endometriozy, przyspieszać jej postęp, a także nasilać objawy bólowe i trudności z zajściem w ciążę.

Dlaczego tak się dzieje?
Nawyki żywieniowe oraz jakość spożywanej żywności uległy w ostatnich dekadach znacznemu pogorszeniu. Coraz częściej sięgamy po wysoko przetworzone produkty, bogate w tłuszcze nasycone, cukier, sztuczne dodatki oraz wzmacniacze smaku. Jednocześnie w diecie brakuje świeżych warzyw i owoców, będących źródłem błonnika i antyoksydantów.

Dodatkowym problemem są obecne w żywności związki chemiczne, takie jak pestycydy i toksyny środowiskowe, w tym polichlorowane bifenyle (PCB). Substancje te mają tendencję do gromadzenia się w tkance tłuszczowej ludzi –  dostarczane są  do organizmu przez spożycie mięsa, nabiału owoców i warzyw skażonych PCB – i są uznawane za jeden z czynników ryzyka rozwoju endometriozy.

Z endometriozą do dietetyka

Dieta stanowi istotny element wspomagający proces leczenia endometriozy. Jej celem jest  wyciszenie toczącego się w organizmie stanu zapalnego i obniżenie poziomu estrogenów, odpowiedzialnych za rozwój endometriozy. Także kobiety po leczeniu operacyjnym endometriozy powinny zadbać o odpowiednio zbilansowaną i zdrową dietę. Zmiana nawyków żywieniowych i właściwie opracowany plan żywieniowy może złagodzić dolegliwości, przeciwdziała zaostrzeniu i  utrzymuje  chorobę w remisji , przyspiesza powrót do zdrowia po zabiegu oraz poprawia płodność.

W endometriozie ważny jest indywidualny dobór diety ze względu na różne dolegliwości towarzyszące kobiecie. Warto zatem zwrócić się o pomoc do doświadczonego dietetyka klinicznego. Na podstawie szczegółowego wywiadu medycznego, analizy nawyków żywieniowych i składu ciała specjalista opracuje indywidualne zalecenia dietetyczne oraz profesjonalny plan żywieniowy. Pacjentka zyska także niezbędną wiedzę żywieniową wraz z oceną wskaźników antropometrycznych. Dzięki regularnym wizytom kontrolnym otrzyma także niezbędne wsparcie we wdrożeniu planu dietetycznego oraz uzyskaniu założonych efektów.

Co jeść, aby pokonać endometriozę?

Dieta kobiet cierpiących na endometriozę powinna być dobrze zbilansowana i bogata w składniki odżywcze, witaminy i minerały. Badania dotyczące wpływu diety na rozwój endometriozy wykazały, że dieta bogata w antyoksydanty tj. witaminy A, C i E oraz witaminy z grupy B oraz kwas foliowy, zmniejsza ryzyko wystąpienia endometriozy.

Powyższe składniki odżywcze obniżają  stres oksydacyjny chroniąc komórki przed uszkodzeniami. Ponadto dieta bogata w przeciwutleniacze działa przeciwzapalnie wzmacniając układ odpornościowy. W dwóch badaniach kliniczno-kontrolnych wykazano, iż jedzenie zielonych warzyw znacznie obniża ryzyko wystąpienia endometriozy.

Tłuszcz tłuszczowi nierówny

Dieta w endometriozie powinna być także bogata w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe omega – 3. Największe badanie dotyczące spożycia tłuszczów i ryzyka wystąpienia endometriozy przeprowadzono w USA na populacji 70,709 kobiet. Wykazano, iż spożycie kwasów tłuszczowych nasyconych oraz tłuszczy trans wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju endometriozy. Stwierdzono natomiast, że spożycie kwasów tłuszczowych typu omega-3 zmniejsza ryzyko endometriozy. Wykazano, także że zastąpienie 1% energii pochodzącej z tłuszczu trans, wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi omega-3, zmniejsza ryzyko endometriozy o prawie 50%. Analiza spożycia czerwonego mięsa oraz masła, czyli produktów bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe wykazała, że spożycie wieprzwiny, wołowiny i innych rodzajów czerwonego mięsa wiąże się z istotnie zwiększonym ryzykiem endometriozy, natomiast spożycie masła miało jedynie marginalny wpływ na ryzyko wystąpienia endometriozy otrzewnowej.

Mleko przeciw endometriozie

Nie ma jednoznacznych dowodów na to, że spożywanie mleka lub produktów mlecznych zapobiega endometriozie. Jednakże, pewne badania sugerują, że spożywanie większej ilości produktów mlecznych w okresie dojrzewania może mieć pewien wpływ na zmniejszenie ryzyka rozwoju endometriozy w przyszłości.

Amerykańscy naukowcy badali związek między spożywaniem produktów mlecznych w okresie dojrzewania a ryzykiem występowania endometriozy w przyszłości. Kobiety, które spożywały ponad 4 porcje produktów mlecznych w okresie dojrzewania, miały o 32% niższe ryzyko endometriozy potwierdzonej laparoskopowo w wieku dorosłym w porównaniu z kobietami spożywającymi 1 lub mniej porcji dziennie.

W szczególności spożycie jogurtu i lodów wiązało się z niższym ryzykiem endometriozy.

Zatem chociaż nie ma ostatecznych dowodów, że mleko całkowicie zapobiega endometriozie, włączenie produktów mlecznych do diety w rozsądnych ilościach może mieć pozytywny wpływ na zmniejszenie ryzyka tej choroby.

Ważne aby pamiętać, że względu na zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych w mleku, należy wybierać produkty nabiałowe chude lub półtłuste, a nie pełnotłuste.

Zadbaj o witaminę D

W badaniu stwierdzono zależność między stężeniem witaminy D a ryzykiem występowania endometriozy. Kobiety ze stężeniem poziomu witaminy D  w górnych granicach normy miały 24% mniejsze ryzyko endometriozy niż kobiety u , których rozpoznano niedobór tej witaminy. Ponadto spożycie witaminy D, wapnia oraz magnezu zmniejsza dolegliwości bólowe związane z bolesnym miesiączkowaniem.

 Żelazo też jest ważne

Kobiety cierpiące na endometriozę mogą być narażone są na większą utratę krwi w trakcie menstruacji. Zwiększa to ryzyko wystąpienia niedokrwistości z niedoboru żelaza. To z kolei może być przyczyną zmęczenia i przewlekłego osłabienia.

Dieta chorych na endometriozę powinna zatem uzupełniać niedobory żelaza. Ze względu na zalecane ograniczenie spożycia czerwonego mięsa w diecie kobiet z endometriozą proponuje się wybór innych źródeł żelaza takich jak: żółtko jaja, sardynki, pieczywo pełnoziarniste, kasza gryczana, ryż brązowy, nać pietruszki, burak, nasiona roślin strączkowych.

Pamiętaj, aby zwracać uwagę na to, jak zachowuje się Twój organizm, gdy jesz określone pokarmy. Prowadzenie dzienniczka spożywanych pokarmów oraz objawów lub czynników wywołujących może być bardzo pomocne w dostosowaniu właściwej diety we współpracy z dietetykiem.

Masz pytania dotyczące endometriozy?

Skonsultuj się z  doradcą z kliniki GYNCENTRUM w Katowicach (Krakowie lub Lublinie).

Numer telefonu: +48 532 357 132

E-mail: gyncentrum.app@gyncentrum.pl

Podsumowanie:

Dieta odgrywa kluczową rolę w łagodzeniu objawów endometriozy oraz wspomaganiu leczenia tej choroby. Zbilansowane odżywianie, bogate w przeciwutleniacze, kwasy tłuszczowe omega-3, witaminę D oraz żelazo, może znacząco poprawić stan zdrowia kobiet cierpiących na endometriozę. Ważne jest, aby dieta była dopasowana indywidualnie do potrzeb pacjentki, w oparciu o szczegółowy wywiad medyczny i zalecenia dietetyczne. Współpraca z doświadczonym dietetykiem może pomóc w zmniejszeniu dolegliwości, poprawie płodności oraz w prewencji zaostrzeń choroby. Zachęcamy do skorzystania z konsultacji w Klinice GYNCENTRUM, gdzie pacjentki mogą liczyć na kompleksową pomoc w leczeniu endometriozy.