Zespół policystycznych jajników (PCOS) to jedno z częściej występujących zaburzeń endokrynologicznych u kobiet w wieku rozrodczym. Szacuje się, że dotyka ono między 6 a 15% z nich, ale większość – z uwagi na kojarzone z innymi problemami dolegliwości – pozostaje niezdiagnozowana. PCOS, zwane także zespołem Steina-Leventhala (od nazwisk lekarzy, którzy opisali zaburzenie hormonalne w 1935 r.), objawia się najczęściej nieregularnymi, wydłużonymi cyklami oraz zaburzeniami owulacji. Kobiety skarżą się również na nadmierne owłosienie i trądzik, a także częściej niż przeciętnie mają problemy z wagą. Co istotne mogą się również pojawić problemy z zajściem w ciążę.
Zespół policystycznych jajników występuje u młodych kobiet na całym świecie. Do tej pory nie określono jednoznacznie, co jest jego przyczyną. Podejrzewa się, że ma podłoże genetyczne. Najczęściej wykrywany jest wtedy, gdy kobiecie nie udaje się zajść w ciążę – podczas diagnozowania powodów niepłodności. To zaburzenie hormonalne obejmuje cały wachlarz różnych dolegliwości.
Z uwagi na dysfunkcję podwzgórzowo-przysadkową, często występuje brak owulacji. Dochodzi do nadmiernego wydzielania androgenów (męskie hormony płciowe), rośnie także stężenie hormonu luteinizującego (LH) i zaburzony zostaje stosunek LH/FSH.Dojrzewające pęcherzyki nie pękają, a zamieniają się w niewielkie (2-10 mm) cysty na jajnikach (stąd nazwa). Towarzyszą temu również zaburzenia metaboliczne i psychologiczne.
Najczęstsze objawy PCOS
Do zdiagnozowania PCOS, lekarze stosują tzw. kryteria rotterdamskie: nadmiar androgenów (męskich hormonów płciowych), nieregularne cykle oraz wielotorbielowate jajniki w obrazie USG. Przyjmuje się, że obecność już dwóch z trzech parametrów wskazuje na chorobę.
Wśród innych typowych dolegliwości lekarze wymieniają:
• długie, nieregularne cykle lub całkowity brak miesiączki • długotrwałe objawy PMS • zaburzenia płodności • trądzik i problemy z cerą • problemy z metabolizmem, insulinooporność • otyłość, zwłaszcza brzuszna (ale choroba dotyka też kobiety szczupłe) • podwyższony poziom glukozy; • objawy łysienia typu męskiego (zakola, czubek głowy) • nadciśnienie.
Jeśli występują powyższe objawy, należy skonsultować się z lekarzem, który zaproponuje odpowiednie badania i dalsze kroki.
Diagnoza i leczenie
Ponieważ PCOS jest zaburzeniem, które objawia się szeregiem dolegliwości o różnym nasileniu i w różnych odstępach czasu, jego zdiagnozowanie wymaga wizyty u lekarza i przeprowadzenia odpowiednich badań. Najczęściej podstawą do postawienia rozpoznania jest wynik badań laboratoryjnych (w tym androgenów, ale także AMH) i obraz USG. Ważne, by wykluczyć wcześniej inne nieprawidłowości hormonalne.
Leczenie planowane jest zazwyczaj w odniesieniu do objawów oraz planów rodzinnych kobiety. Wykorzystywane są leki obniżające poziom androgenów, które pozwalają złagodzić trądzik i problemy z nadmiernym owłosieniem. Do unormowania cyklu, w przypadku, gdy kobieta nie planuje ciąży, stosowana jest doustna antykoncepcja. Zdecydowanie odchodzi się obecnie od zabiegów operacyjnych i kauteryzacji jajników u młodych kobiet, z uwagi na upośledzenie płodności, jakie taka terapia może spowodować.
W czasie starań o dziecko, w niektórych przypadkach możliwe jest przeprowadzenie stymulacji owulacji, w innych – warto rozważyć zapłodnienie pozaustrojowe.
Jak wynika z najnowszych badań, bardzo wiele korzyści przynosi kobietom z PCOS zmiana trybu życia, wprowadzenie nisko-węglowodanowej diety oraz regularna aktywność fizyczna. U części z nich możliwa jest nie tylko redukcja wagi i utrzymanie dobrej kondycji, ale powraca także regularny cykl i owulacja.
Zobacz więcej: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5563096/