Według nowych badań, korzystanie z solarium i opalanie się nie tylko zwiększa ryzyko rozwoju czerniaka złośliwego, najgroźniejszej formy raka skóry, ale może być również związane z wyższym prawdopodobieństwem endometriozy. Wyniki amerykańskich naukowców opublikowane w czasopiśmie Human Reproduction wskazują na taką zależność, choć nie tłumaczą mechanizmów, jakie za nią stoją.
Naukowcy przebadali ponad 116 000 kobiet, mieszkających w różnych częściach Stanów Zjednoczonych. Endometrioza – choroba, w której błona śluzowa macicy wzrasta także w innych miejscach, jak jajniki czy jama brzuszna – występowała częściej u młodych kobiet, które korzystały z solarium, ulegały poparzeniom słonecznym lub stosowały filtry przeciwsłoneczne w okresie nastoletnim i w młodości. Jednocześnie okazało się, że kobiety mieszkające w częściach kraju o wysokim poziomie promieniowania ultrafioletowego przez cały rok, takich jak południowe części USA, były mniej narażone na zdiagnozowanie tego bolesnego schorzenia.
Wcześniejsze analizy wskazywały na większe ryzyko czerniaka u chorych na endometriozę. Przyczyn upatrywano w tym, że choroba częściej występowała u kobiet, które są wrażliwe na światło słoneczne, nie opalają się łatwo, mają rude włosy, jasne oczy, piegi lub dużą liczbę pieprzyków. Naukowcy doszli do wniosku, że powiązania te mogą odzwierciedlać wspólne podłoże genetyczne endometriozy i czerniaka lub ukryty związek między ekspozycją na słońce a ryzykiem endometriozy.
Badania przeprowadzono między 1989 a 2015 rokiem. Objęły one 116 429 kobiet, które dołączyły do US Nurses’ Health Study, gdy były w wieku od 25 do 42 lat. Co dwa lata uczestniczki wypełniały kwestionariusze, w których pytano o ich historię medyczną i narażenie na czynniki ryzyka kilku chorób przewlekłych. Przystępując do badania w 1989 roku, uczestnicy zostali zapytani o skłonność do oparzeń słonecznych, liczbę pieprzyków na nogach oraz liczbę poważnych oparzeń słonecznych w wieku od 15 do 20 lat. W 1993 r. podali informacje na temat stosowania przez nich kremów z filtrem, a w 2005 r. informacje na temat korzystania z solarium w okresie nastoletnim i wczesnej dorosłości oraz w wieku 25-35 lat.
Od 1993 r. uczestniczki były również pytane o to, czy miały endometriozę, diagnozowaną za pomocą laparoskopii, która jest złotym standardem w prawidłowym rozpoznawaniu tego schorzenia. Takich przypadków było w sumie 4791. Adresy domowe badanych były aktualizowane co dwa lata i były połączone z danymi na temat rocznego natężenia ultrafioletu A i ultrafioletu B dla danego obszaru. Badacze ograniczyli również analizy do białych kobiet, biorąc pod uwagę znane różnice rasowe i etniczne w diagnozowaniu endometriozy oraz różnice we wpływie promieniowania UVA i UVB dla różnych ras.
Po skorygowaniu analiz w celu uwzględnienia czynników mogących wpłynąć na wyniki, naukowcy odkryli, że w porównaniu z kobietami, które nigdy nie korzystały z solarium, te, które korzystały z niego sześć lub więcej razy w roku, gdy były nastolatkami i młodymi dorosłymi, miały o 19% zwiększone ryzyko endometriozy. Jeśli korzystały z solarium sześć lub więcej razy w roku w wieku 25-35 lat, ryzyko to wzrastało o 24%, a jeśli korzystały z solarium trzy lub więcej razy w roku w obu okresach życia, ryzyko endometriozy wzrastało o 30%.
Historia pięciu lub więcej oparzeń słonecznych w wieku 15-20 lat była związana z 12% zwiększonym ryzykiem endometriozy w porównaniu z kobietami, które nigdy intensywnie się nie opalały. Jednocześnie kobiety, które mieszkały w najbardziej nasłonecznionych częściach kraju w momencie urodzenia, w wieku 15 lat i w wieku 30 lat, miały odpowiednio 19%, 21% i 10% zmniejszone ryzyko wystąpienia endometriozy w porównaniu z kobietami mieszkającymi w częściach USA o najmniejszym rocznym nasłonecznieniu.
Według naukowców może okazać się, że unikanie nadmiernej rekreacyjnej ekspozycji na słońce i korzystanie z solarium może zmniejszyć ryzyko endometriozy. Mechanizmy, które za tym stoją nie są jednak jasne. Badanie miało charakter obserwacyjny, nie mogło więc wykazać bezpośrednich przyczyn problemu. Autorzy zwracają uwagę, że intensywna ekspozycja na promieniowanie UV wiąże się z uszkodzeniem DNA, uszkodzeniem komórek, stanem zapalnym i ryzykiem zachorowania na czerniaka oraz że solarium emituje głównie promieniowanie UVA, które wiąże się ze zwiększonym ryzykiem uszkodzenia komórek i osłabieniem odpowiedzi immunologicznej.
Wszystkie te czynniki zostały powiązane z ryzykiem wystąpienia endometriozy. W przeciwieństwie do tego, jeśli kobiety mieszkają w bardziej słonecznych częściach świata, są one narażone na więcej światła UVB, które pobudza produkcję witaminy D w skórze; wykazano, że witamina D hamuje stany zapalne i zwiększa odporność.