Przy obecnym rozwoju medycyny, choroba nowotworowa nie oznacza wyroku. Wielu pacjentów powraca do zdrowia, a leczenie nie musi przekreślać ich szans na normalne życie i założenie rodziny. Bardzo ważne jest jednak odpowiednie zabezpieczenie płodności chorych na raka. Nowoczesne metody pozwalają zachować funkcje rozrodcze i zwiększyć szanse na zostanie rodzicem w przyszłości.
Decyzja dotycząca zabezpieczenia płodności u pacjentów chorych na nowotwór jest zazwyczaj indywidualna i zależy od wielu czynników. Pod uwagę bierze się m.in. rodzaj nowotworu, stadium choroby, planowane leczenie oraz wiek i stan zdrowia pacjenta. Niektóre formy leczenia nowotworu, takie jak chemioterapia, radioterapia czy chirurgia, mogą mieć wpływ na płodność, dlatego istotna jest jej ochrona.
W przypadku młodych pacjentów, którzy planują mieć dzieci w przyszłości, istnieją różne metody zabezpieczania płodności, takie jak zamrożenie nasienia, komórek jajowych, zarodków czy tkanki jajnika. Te procedury mogą pomóc poczęciu potomstwa po zakończeniu leczenia nowotworu. Jednak każdy przypadek jest inny, dlatego ważne jest, aby rozmawiać z zespołem lekarzy specjalistów, w tym onkologiem, endokrynologiem i specjalistą od płodności, aby dostosować plan do konkretnych potrzeb i sytuacji pacjenta.
Warto wcześnie przed rozpoczęciem leczenia nowotworu konsultować się z zespołem medycznym, aby omówić dostępne opcje zabezpieczenia płodności i zrozumieć, jakie są potencjalne ryzyka i korzyści związane z danymi procedurami.
Zabezpieczenie płodności u pacjentów chorych na raka obejmuje różne metody, a każda z nich ma zalety i wady, wiąże się z różnym rokowaniem i ryzykiem.
- Zamrożenie nasienia (kriokonserwacja nasienia):
- Szanse: Jest to stosunkowo skuteczna i powszechnie stosowana metoda. Nasienie jest pobierane przez pacjenta lub podczas zabiegu punkcji jąder, zamrażane i przechowywane do czasu, gdy pacjent będzie gotów do założenia rodziny.
- Ryzyka: Procedura jest ogólnie bezpieczna, ale istnieje niewielkie ryzyko utraty jakości nasienia w procesie zamrażania i rozmrażania. Istotne jest także to, jakie są wyjściowe parametry nasienia przed jego zabezpieczeniem. U pacjentów z obniżonymi parametrami, zaleca się zamrożenie większej liczby próbek nasienia.
- Zamrożenie komórek jajowych (kriokonserwacja oocytów):
- Szanse: Jest to opcja dla kobiet, które po wyzdrowieniu mogą przejść procedurę in vitro. Pacjentka poddawana jest stymulacji hormonalnej jajników. W jej wyniku możliwe jest uzyskanie większej liczby pęcherzyków jajnikowych. W czasie zabiegu punkcji jajników (tzw. pick-up), pobierane są komórki jajowe, które następnie są zamrażane i przechowywane do przyszłego użycia.
- Ryzyka: Procedura jest bardziej skomplikowana niż w przypadku mrożenia nasienia. Wymaga hormonalnej stymulacji jajników, która w przypadku niektórych rodzajów nowotworu jest przeciwwskazana, a także pobrania komórek, co wiąże się z nieznacznym ryzykiem komplikacji związanych z samym zabiegiem. Późniejsze rokowania dotyczące ciąży będą ponadto zależały od jakości pobranych komórek, a także poprawności przeprowadzenia ich kriokonserwacji. Warto zabezpieczyć maksymalnie dużą liczbę komórek.
- Zamrożenie zarodków (kriokonserwacja zarodków):
- Szanse: To opcja zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet, którzy pozostają w trwałych związkach. Zarodki są uzyskiwane w toku procedury in vitro, obejmującej stymulację hormonalną, pobranie komórek rozrodczych, zapłodnienie pozaustrojowe komórek jajowych plemnikami. Utworzone zarodki są zamrażane i przechowywane w bezpiecznych warunkach do czasu, gdy para zdecyduje się na posiadanie potomstwa.
- Ryzyka: Procedura wiąże się z ryzykiem związanym z leczeniem in vitro, takim jak reakcje na leki hormonalne i potencjalne komplikacje okołozabiegowe. W niektórych przypadkach taka forma zabezpieczenia płodności może być przeciwwskazana z uwagi na specyfikę choroby nowotworowej.
- Zamrożenie tkanki jajnikowej:
- Szanse: zabieg polega na pobraniu fragmentu jajnika zawierającego zalążki komórek jajowych i zamrożeniu go, a następnie – po powrocie pacjentki do zdrowia – retransplantacji. Ogromną zaletą procedury jest to, że poza możliwością uzyskania zdrowych komórek jajowych, w niektórych przypadkach skutkuje ona powrotem funkcji hormonalnych u kobiety.
- Ryzyka: Jest to procedura zabiegowa, wiąże się więc z typowymi dla operacji ryzykami (infekcje, drobne uszkodzenia tkanek, ryzyka anestezjologiczne). Dodatkowo skuteczność działania zależy od sytuacji wyjściowej pacjentki, jej rezerwy jajnikowej i stanu zdrowia po zakończenia leczenia onkologicznego.
- Ochrona jajników (fizyczna – podczas radioterapii):
- Szanse: W niektórych przypadkach, szczególnie u kobiet, istnieją próby ochrony jajników przed szkodliwym wpływem radioterapii poprzez zastosowanie różnych technik ochronnych.
- Ryzyka: Skuteczność tych technik może być zróżnicowana (w niektórych przypadkach nie udaje się zabezpieczyć płodności w ten sposób), a nie zawsze są one dostępne dla każdego pacjenta.
Warto podkreślić, że każdy przypadek jest unikalny, a decyzje dotyczące zabezpieczenia płodności powinny być podejmowane we współpracy z zespołem lekarzy, w tym onkologiem, endokrynologiem i specjalistą od płodności. Istnieją ryzyka związane z procedurami, ale korzyści z możliwości zachowania płodności mogą być znaczące dla jakości życia pacjenta po zakończeniu leczenia nowotworu. Dostępne opcje i plan postępowania powinien być dopasowany do indywidualnych potrzeb pacjenta.